نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روزنامه‌نگاری، دانشکده علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

2 کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 دکتری مدیریت رسانه، دانشکده ادبیات علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران.

10.22034/jiscm.2021.263484.1180

چکیده

فعالیت مؤثر سازمان صدا و سیما در اینترنت، مستلزم شناسایی عناصر آیندة مرتبط با فضای مجازی است. در این پژوهش، از روش «پویش محیط» بهره گرفته‌ایم تا در مسیر این شناخت قرار گیریم. هدف تحقیق، شناسایی عوامل کلیدی در محیط رقابت، نیروهای پیش‌ران در محیط خارجی، پیش‌مشخص‌ها و عناصر روندگونه و عدم قطعیت‌هاست. برای انجام پویش محیط، دو مدل «پِست» برای تحلیل محیط دور و مدل «پورتر»، برای تحلیل محیط رقابت، استفاده شده است. این عوامل، با نظرات خبرگان، شامل: مدیران سازمان صدا و سیما و کارشناسان حوزه‌های مرتبط- براساس دو معیار اهمیت و عدم‌قطعیت- امتیازدهی شدند. مرور منابع نظری و تجربی داخلی و خارجی، مطالعات مرتبط پیشین و برگزاری جلسات هم‌ا‏‌ندیشی بین پژوهشگران- با بهره‌گیری از الگوهای پویش محیط- منجر به شناسایی ۵۹ عامل شد. با رتبه‌بندی عوامل، مهم‌ترین روندها و عناصر نسبتاً پیش‌مشخص آیندة مؤثر بر فعالیت سازمان صدا و سیما و عدم‌قطعیت‌های اصلی در افق ایران ۱۴۰۴ مشخص شدند. در موضوعاتی از جمله: برخورداری از نیروی انسانی کارآمد و توانمند، جایگاه کسب‌‏وکارهای مبتنی بر فاوا در اقتصاد ایران و... روندها معرفی شدند. در میان عدم‌قطعیت‌های کلیدی، از 10 مورد اول، 6 مورد در محیط دور و 4 مورد در میان عوامل محیط رقابت تعریف شده‌اند که نشان‌دهندة آینده‌ای پیچیده و رقابتی است و امکان کنترل کامل آن وجود ندارد. در نهایت، لازم است سازمان صدا و سیما آمادگی برای رویارویی با آینده را کسب کند، در همین راستا پیشنهادهایی در این پژوهش، مطرح شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Futures Studies of Effective Factors on IRIB’s Activity in Internet (Iran 2025 Perspective)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Mowlaei 1
  • Hamed Talebian 2
  • Omid Jahanshahi 3

1 Assistant Professor, Department of Journalism, Faculty of Communication Sciences, Allameh Tabataba'i University,Tehran, Iran. (Corresponding Author)

2 M.A. in Social Communication Sciences, Faculty of Communication Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

3 Ph.D. in Media Management, Faculty of Literature, Humanities and Social Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University Tehran, Iran.

چکیده [English]

In order to trace IRIB’s influential activities inside Internet, it necessitates recognizing the future elements which are connected to cyberspaces. In this research, we have utilized “Environmental Scanning” to get on track of this recognition. This research aims to identify key elements in a competitive environment, driving forces in the external environment, and what are the default & trending factors together with uncertainties. To establish the environment scanning,2 study models namely,” PEST” & “PORTER” were applied. The first one for macro environment analysis and the second one for the competitive environment. These factors were marked & ranked via the views of IRIB experts and other related connoisseurs of the field. The process was done by measuring 2 scales of Importance & Uncertainty. A review of theoretical & experimental resources both from domestic & external origins, studying the related literature review, holding forums - taking advantage of environment scanning patterns- led us to recognize 59 factors on the whole. By ranking them, the most important trends and relatively default factors of the future which affect the activity of IRIB and the main uncertainties of Iran’s 2025 perspective, were identified. In subject matters such as liable human resources, the position of the businesses dependent on info-tech of Iran’s economy…. and the trends were introduced. Among the first 10 cases of key uncertainties, 6 were of the macro environment and 4 from the competitive environment, these were defined to show that the future is complex and competitive. Consequently, it cannot be controlled completely. Finally, it seems that IRIB should be necessarily prepared to face such a challenging future. There are suggestions proposed in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Futures Studies
  • IRIB in Internet
  • Iran 2025
-آینده‏بان (1397). گزارش آینده‏پژوهی ایران 1397. پایگاه اینترنتی آینده‌بان. http://www.ayandeban.ir/iran1397
-پاک‌دل، حمیدرضا؛ و رسولی، محمدرضا؛ نصراللهی کاسمانی، اکبر؛ شریف‌خانی، محمد (1399). «تبیین چالش‌های سازمان صدا و سیما در فضای مجازی (تدوین راهبردهای مناسب برای معاونت فضای مجازی این سازمان)». فصلنامة مطالعات میان‌رشته‌ای ارتباطات و رسانه. 3 (7).
-پیرز، جان ای؛ و رابینسون، ریچارد دبی (1387). مدیریت راهبردی: برنامه‏ریزی، اجرا و کنترل. (مترجم: سید محمود حسینی). تهران: سمت.
-حاج آقامعمار، حامد؛ و رحیم‏نیا، فریبرز؛ خوراکیان، علیرضا (1392). «سناریونگاری شبکة جهانی کسب‏وکار». مطالعات مدیریت راهبردی. 4 (16).  
-خوراسگانی، اعتباریان؛ و زمان‌زاده دربان، موسی (۱۳۹۴). «سناریوهای امنیت‎بخشی محتواهای فرارسانه‌ای نوین و نقش حاکمیت در تعامل با عدم‎قطعیت‌های آینده». فصلنامة سیاست دفاعی. 23 (91).
-دهقانیان، حمید؛ و نجفی رستاقی، حیدر (1396). «سیاست‌گذاری سواد رسانه‌ای مبتنی بر رویکرد آینده‌پژوهانه و با استفاده از روش سناریونویسی». فصلنامة پژوهش‏های ارتباطی. 24 (92).
-دیتور، جیمز (۱۳۷۸). «آینده‏پژوهی به‏عنوان دانش کاربردی». (مترجم: سید احمد ابراهیمی و عقیل ملکی‌فر). مجلة رهیافت. شماره ۲۰.
-روشندل اربطانی، طاهر؛ و ذوالفقارزاده، محمد مهدی؛ بلالی، مجید (۱۳۹۳). روندهای محیطی مؤثر بر آینده رسانة ملی در چشم‌انداز بیست‌ سالة کشور. پژوهش‌های مدیریت راهبردی. 20 (54).
-شوارتز، پیتر (۱۳۹۱). هنر دورنگری: برنامه‏ریزی برای آینده در دنیایی با عدم قطعیت. (مترجم: عزیز علیزاده). تهران: مؤسسة آموزشی تحقیقاتی صنایع دفاعی.
-علوی وفا، سعید (1396). چالش‌ها و موضوعات راهبردی رسانة ملی در افق 1404. فصلنامة پژوهش‏های ارتباطی. 24 (89).
-علی‌عسکری، عبدالعلی؛ و صلواتیان، سیاوش؛ البرزی دعوتی، هادی (۱۳۹۳). «تدوین آینده‌های محتمل و مطلوب رسانۀ ملی در فضای اینترنت». فصلنامۀ پژوهش‏های ارتباطی. 21 (77).
-غفاری قدیر، جلال؛ و روشندل اربطانی، طاهر؛ ضیایی، محمدصادق (۱۳۹۲). تدوین سناریوهای متصور برای آیندۀ نهاد رسانه‏ای کتابخانه‏های عمومی ایران. فصلنامۀ تحقیقات اطلاع‏رسانی و کتابخانه‏های عمومی. 19 (3).
-فلیک، اووه (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی. (مترجم: هادی جلیلی). چاپ اول. تهران: نی.
-لیندلف، تامس؛ و تیلور، برایان (1388). روش‌های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات. (مترجم: عبدالله گیویان). چاپ اول. تهران: همشهری.
-مولایی، محمدمهدی؛ و طالبیان، حامد (۱۳۹۵). آینده‏پژوهی ایران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
-مولایی، محمدمهدی؛ و طالبیان، حامد؛ عابدی، حمیدرضا (1395). سناریوهای مسائل فضای مجازی ایران در سال ۱۳۹۵. فصلنامۀ مطالعات رسانه‌های نوین. 3 (9). 117-77.
-مولایی، محمد مهدی؛ و طالبیان، حامد (۱۳۹8). آینده‌نگاری راهبردی ایران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
 
-Campbell, David; & Craig, Tom (2005). Organisations and the Business Environment. Ny: Routledge.
-Bell, W (2003). Foundations of Futures Studies: History, Purposes, and Knowledge. New Brunswick (USA): Transaction Pub.
-Murphy, N (2010). The Evolving Internet. GBN. CISCO.
-Popper, R (2008). How are foresight methods selected? Foresight. 10(6). Pp 62-89.
-Worthington, I; & Britton, C (2006). The Business Environment. Financal Times Managemen.
-Jenkins, Joy; & Nielsen, Rasmus Kleis (2018). DIGITAL NEWS PROJECT 2018. The Digital Transition of Local News. Retrived by: https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2018-04.
-Nielsen, Rasmus Kleis; & Sambrook, Richard (2016). What Is Happening to Television News?. Reuters Institute, Rettrived by: http://www.digitalnewsreport.org/publications/2016/what-is-happening-to-television-news/
-Newman, Nic et al (2018). Digital News Report 2018. Reuters Institute, Retrived by: https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/digital-news-report-2018.pdf.
-Molla, Rani (2018). Next year, people will spend more time online than they will watching TV. That’s a first. Retrived by:
https://www.recode.net/2018/6/8/17441288/internet-time-spent-tv-zenith-data-media.
-Valdellós, A. S; & López, J. R; Acuña, S. R (2016). The post-television music video. A methodological proposal and aesthetic analysis. Revista Latina de Comunicación Social (71). pp. 332-348.