نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ارتباطات، گروه ارتباطات، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

3 استاد گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

4 استادیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

گسـترش شـبکه ­های اجتماعـی مجـازی همچـون اینسـتاگرام در ایـران، بـه سـبب ایجـاد محیـط و فضـای رسـانه ای غیررســمی و افزایــش قــدرت کاربــران در به اشــتراک گذاری عکــس، ویدئــو، ایده هــا، عواطــف و احساســات، فرصـت بی­ نظیـری را بـرای رشـد فرهنـگ سـلبریتی و هـواداری از آنهـا ایجـاد کـرده اسـت. بنابرایـن، هـدف ایـن پژوهــش، مطالعــۀ دلیــل و زمینه هــای فرهنــگ هــواداری از ســلبریتی ­ها در اینســتاگرام اســت. روش تحقیــق بـه کار رفتـه در ایـن پژوهـش، کیفـی بـوده و از رهیافـت نظریـۀ زمینـه­ ای بـه عنـوان روش عملیاتـی پژوهـش اســتفاده شــده اســت. مشــارکت کنندگان پژوهــش، 22 نفــر از فالوورهــا یــا تعقیب کننــدگان ســلبریتی­ ها (بــا تعــداد فالــوور بیشــتر) در شــبکۀ اجتماعــی اینســتاگرام هســتند کــه بــه روش نمونه گیــری هدفمنــد انتخــاب شـده­اند. بـرای گـردآوری داده­هـا از مصاحبه هـای عمیـق نیمه سـاختاریافته بهـره گرفتـه شـده اسـت. داده هـای گـردآوری شـده بـا بهره گیـری از روش مقایسـه ای مـداوم و مطابـق بـا رویه هـای نظام منـد اشـتراوس و کوربیـن در ســه مرحلــه (بــاز، محــوری و انتخابــی) مــورد تحلیــل قــرار گرفتنــد. قابلیــت اعتبــار، اعتمــاد و انتقال پذیــری داده هـا نیـز مـورد تأییـد قـرار گرفتـه اسـت. یافته هـای پژوهـش بیانگـر آن اسـت کـه مهمتریـن دلیـل تمایـل هــواداران بــه ســلبریتی ها عبارت انــد از: دیجیتالی شــدن زندگــی جوانــان، مصرفی شــدن جامعــه، ســلبریتیزه شــدن جامعــه، نقش آفرینــی رســانه های عصــر اول و فرســایش اعتمــاد نهــادی در جامعــه. همچنیــن تغییــر الگوهــای اوقــات فراغــت، اســتحالۀ شــهرت، وجــود نابرابــری در جامعــه و رواج مدرنی­ زاســیون یــا نوســازی بــه عنــوان عوامــل زمینــه­ ای یــا تســهیل­ گر نیــز در هــواداری از ســلبریتی­ ها نقــش داشــته­ اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Virtual Fan Culture on Instagram: Causes and Determiners (Case Study: Celebrity Fans)

نویسندگان [English]

  • Hasan Asadzadeh Shahir 1
  • Taher Roshandel Arbatani 2
  • Ismail Saadipour 3
  • Akbar Nasrollahi Kasmani 4

1 Ph.D. Student in Communication, Department of Communication, Faculty of Humanities, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

2 Professor of Media Management, Department of Media Management, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran. (Corresponding Author)

3 Professor of Educational Psychology, Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.

4 Assistant Professor of Media Management, Department of Media Management, Faculty of Communication and Media Management, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The expansion of virtual social networks such as Instagram, in Iran, due to the creation of an informal media environment and space, and increasing the power of users to share photos, videos, ideas, emotions and feelings has provided a unique opportunity for the growth of the celebrity culture and supporting them. Therefore, the purpose of this research is to study the causes and determiners of the culture of the virtual fans of celebrities on Instagram. The research method has been qualitative and the grounded theory approach has been used as the operational method of the research. The participants of the study included 22 fans or followers of the celebrities (with more followers) on Instagram who have been selected through the purposive sampling method. In-depth semi-structured interviews were used to collect the data. The data gathered were analyzed in three phases (open, axial, and selective phases) using the continuous comparison method and in accordance with the systematic procedures of Strauss and Corbin. The validity, reliability, and portability of the data have also been confirmed. The research findings indicate that the most important reasons of the followers for supporting the celebrities are: digitalization of the youth’s life, consumerism of the society, celebritization of the society, the role of the first-age media, and the erosion of institutional trust in society. Also, changes in leisure style, the transformation of fame, the existence of inequality in society, and the prevalence of modernization or renovation have played role as underlying or facilitating factors in supporting the celebrities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Instagram
  • Celebrities
  • Virtual Social Networks
  • Virtual Fan Culture
اجتهادی، مصطفی و کشافی‌نیا، وحید (1398). «بررسی جامعه‌شناختی مخاطبان فرهنگ سلبریتی در اینستاگرام فارسی»، مطالعات رسانه‌های نوین، شمارۀ 20: 148-113.

آزادارمکی، تقی؛ شریفی ساعی، محمدحسین؛ ایثاری، مریم و طالبی، سحر (1391). «هم‌خانگی؛ پیدایش شکل‌های جدید خانواده در تهران»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، شمارۀ 1: 77-43.

اسلامی، الهه؛ موسوی، سیدهاشم و علیخواه، فردین (1399). «سلبریتی‌های مجازی: غریبه‌های آشنا در عصر رسانه‌های اجتماعی گونه‌شناسی زنان مشهور ایرانی در رسانه اینستاگرام»، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شمارۀ 59: 74-45.
اسلامی، الهه (1396). گونه‌شناسی سلبریتی‌های ایرانی نوظهور در رسانه‌های اجتماعی، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی.
حسینی، فایق و دهقان، علیرضا (1399). «مطالعه فرهنگ شهرگی در فضای رسانه‌ای ایران با تمرکز بر کنشگری شهروندان تهرانی در شبکه‌های اجتماعی»، رسانه، شمارۀ 3: 54-27.
حق‌پناه، حسین (1395). بررسی جامعه‌شناختی تأثیر سلبریتی‌ها بر گروه‌های مرجع دانش‌آموزان (مطالعه موردی: بررسی دانش‌آموزان مدارس متوسطه ۲ تهران)‌، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، رشتۀ مطالعات جوانان.
خیامی، عبدالکریم؛ اسکندری، علی و خلقتی، مرضیه (1398). «بازکاوی فرهنگ سلبریتی‌گری و تعامل رسانۀ ملی با چهره‌ها»، رسانه‌های دیداری و شنیداری، شمارۀ 30: 33-7.

ذکائی، محمدسعید (1391). فراغت، مصرف و جامعه، تهران: تیسا.

ذکائی، محمدسعید و نزاکتی، فرزانه (1397). «سبک زندگی موبیتال در جامعه دانشجویی: فهم تجربۀ زیستۀ دانشجویان دانشگاه‌های علامه طباطبائی و صنعتی شریف»، مطالعات رسانه‌های نوین، شمارۀ 16: 74-41.

سپهری، آسیه (1393). «تحلیل سبک زندگی جوانان کاربر شبکۀ اجتماعی فیس‌بوک»، مطالعات جوان و رسانه، شمارۀ 13: 40-13.

سلطانی‌فر، مهدی؛ گرانمایه‌پور، علی و هاشمی، شهناز (1399). «خلاقیت سلبریتی‌ها در اینستاگرام بر فرایند سیاستگذاری عمومی»، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، شمارۀ 4: 242-217.
عباسی، عاطفه؛ و جعفری، علی (1399). «تأثیر کنش‌های اینستاگرامی سلبریتی‌ها بر سبک زندگی کاربران ایرانی»، پژوهش‌های ارتباطی، شمارۀ 101: 54-33.
کهرازه، یاسر؛ و بیدالله خانی، آرش (1397). «دیپلماسی سلبریتی و جذابیت و ساده‌سازی سیاست بین‌الملل در ادراک عامه»، تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شمارۀ 37: 150-126.
کوچکزایی، مصطفی؛ فیضیان، مجیدرضا و شاه‌آبادی، محمدحسین (1397). «بررسی سلبریتی‌سازی در رسانه و بحران هویت نوجوان در جامعه»، جامعه، فرهنگ و رسانه، شمارۀ 29: 121-103.

گیدنز، آنتونی (1394). پیامدهای مدرنیت، (مترجم: محسن ثلاثی)، تهران: مرکز.

مختاری‌نبی، ابراهیم و صفایی، صفی‌الله (1394). جامعه‌شناسی اوقات فراغت و مطالعه، تهران: دانشگاه پیام نور.

مک‌ کوایل، دنیس (1388). درآمدی بر نظریۀ ارتباطات جمعی، (مترجم: پرویز اجلالی)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

مهدی‌زاده، سیدمحمد (1391). نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: همشهری.
مولایی، محمدمهدی (1395). «گردش فرهنگ سلبریتی در رسانه‌های اجتماعی: مطالعه فعالیت سلبریتی‌های ایرانی و هواداران‌شان در اینستاگرام»، جامعه، فرهنگ و رسانه، شمارۀ 21: 80-57.

میرزایی، حسین؛ شریعتی، سارا و باباصفری، نافع (1393). «بررسی رابطۀ نوسازی و تغییر نگرش‌ها و رفتارهای دینی جوانان شهر و روستاهای سنندج»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارۀ 4: 637-603.

واترز، مالکوم (1381). جامعۀ سنتی و جامعۀ مدرن، (مترجم: منصور انصاری)، تهران: نقش جهان.

وبلن، تورستاین (1395). نظریۀ طبقۀ تن‌آسا، (مترجم: فرهنگ ارشاد)، تهران: نی.

Banytė, J., Stonkienė, E., & Piligrimienė, Ž. (2011). Selecting celebrities in advertising: The case of Lithuanian sports celebrity in non sport product advertisement. Ekonomika ir vadyba, (16), 1215-1224.
Bright, W. (2000). Cultural anthropology today. California: CRM Books, Dehmar.
Djafarova, E., & Rushworth, C. (2017). Exploring the credibility of online celebrities' Instagram profiles in influencing the purchase decisions of young female users. Computers in Human Behavior, 68, 1-7.
Elliott, A. (2011). I want to look like that!: Cosmetic surgery and celebrity culture. Cultural sociology, 5(4), 463-477.
Ferris, K. O. (2007). The sociology of celebrity. Sociology compass, 1(1), 371-384.
Flick, U. (2018). Doing Grounded Theory, Los Angeles: Sage.
Gavrov, S. &‌ Klyukanov, I. (2015). Sociological Theories of Modernization, In: James D. Wright, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2nd edition, Vol. 15, 707-713.
Gbadamosi, A. (2020). Postmodernism, ethnicity, and celebrity culture in women’s symbolic consumption. International Journal of Market Research, 62(5), 561-577.
Giles, D. C. (2002). Parasocial interaction: A review of the literature and a model for future research. Media psychology, 4(3), 279-305.
Grinin, L. (2012). Celebrities as a new elite of information society. Social Evolution & History, 11(1), 124-153.
Hou, M. (2019). Social media celebrity and the institutionalization of YouTube. Convergence, 25(3), 534-553.
Kellner, D. (2010). Celebrity diplomacy, spectacle and Barack Obama. Celebrity studies, 1(1), 121-123.
McCaa, J. K. (2015). Fame, celebrity & mass media in the digital age: Daniel Boorstin's cultural decline, or passport to a parallel universe?. The University of Texas at Dallas.
Mukherjee, D. (2009). Impact of celebrity endorsements on brand image. Available at SSRN 1444814.
Nayar, P. K. (2009). Seeing stars: Spectacle, society and celebrity culture. SAGE Publications India.
Rojek, C. (2001). Celebrity. London: Reaktion Books.
Srinivas, S. C., Arunlal, K. (2020). The Generation Famous: Celebrity Culture in the Age of New Cultural Fabrications. From Director’s Desk.
Sundie, J. M., Kenrick, D. T., Griskevicius, V., Tybur, J. M., Vohs, K. D., & Beal, D. J. (2011). Peacocks, Porsches, and Thorstein Veblen: Conspicuous consumption as a sexual signaling system, Journal of Personality and Social Psychology, 100) 4(, 664-680.
Turner, G. (2004). Celebrity and Culture. London: Sage.