نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد ادبیات نمایشی

2 استادیار دانشگاه صداوسیما

چکیده

تراژدی، یکی از مهمترین گونه­های­ نمایشی است که به بیان جدی‌ترین و مهمترین مسائل بشری می­پردازد. در تراژدی انسان با همه­ توان و مقاومتش در مقابل قدرت­هایی شگرف قرار می­گیرد که او را به سمت سرنوشتی مبهم سوق می­دهند و در ازای رنجی که بر انسان تحمیل می­کنند؛ شناخت و آگاهی ارزانی می­دارند. نمایش­های تراژیک با بازنمایی سرنوشت­های فاجعه­بار زمینه را برای پالایش روحی مخاطب و پندآموزی او فراهم می­کنند. این قابلیت تراژدی ما را بر آن می­دارد تا در مورد نمایشی‌سازی روایت­های دینی سوگ­انجام که هدفشان تعلیم و تزکیه است، در قالب تراژدی فکر کنیم. روایت­های دینی، بخشی از گنجینه ادبی و فرهنگی ما هستند. این روایت­ها شامل قصه­های قرآنی، داستان­های مذهبی و تاریخ انبیا و اولیاست. پژوهش حاضر به شناسایی ظرفیت­های ژانر تراژدی برای نمایشی­سازی روایت­های دینی سوگ­انجام پرداخته است و نتایج نشان می­دهد که ژانر تراژدی با همه­ مؤلفه­های خود چون کنش قهرمان برای کشف حقیقت که منجر به پالایش روحی می­شود- هامارتیا (به معنای شیفتگی مهلک و نه به معنای ارسطویی مرسوم آن)، کاتارسیس و بازشناخت- بستر خوبی را برای نمایشی­سازی روایت­های دینی سوگ­انجام چون حادثه­ عاشورا فراهم می­آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Feasibility Study of Tragedy Genre for Dramatizing Ashura Incident by Approach to Screen Writing

نویسندگان [English]

  • Fatima Saeedian 1
  • Masood Naghashzadeh 2

1 M.A in Dramatic Literature

2 Assistant Professor at IRIB University

چکیده [English]

Tragedy is one of the most important dramatic genres dealing with the most serious and important issues befalling human beings.  It deals with man’s resistance against great powers, leading him towards an unknown destiny, providing him with perception and knowledge in compensation of the suffering inflicted. Tragic dramas portray disastrous destinies to purge and purify the audience and result in spiritual refinement. This capacity of Tragedy makes us think about converting religious narratives into performances in which they strive in purging and purifying souls.
Religious narratives are part of our literary and cultural treasures. They include Quranic, religious stories, and the history of prophets and chosen ones. The present study tries to identify the potentials of tragedy as a genre in dramatization of religious narratives in the Islamic tradition. It finally concludes that tragedy with all its components including hero’s action, Hamartia (i.e. fatal fascination rather than traditional Aristotelian concept of it), Catharsis and recognition can provide a good background to discover the truth and lead to spiritual refinement. We believe it is a good basis and starting point to dramatize what happened in story of Ashura.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ashura
  • Components of Tragedy
  • Religious Narrative
  • Tragedy
فهرست منابع
-         براهیمی، منصور (1380). «ژانرهای سینمایی (رمانس، ملودرام، تراژدی، کمدی)»، نشریه فارابی. قم: خانه هنر و اندیشه.
-         احمدی، بابک (1380). ساختار و تأویل متن نشانه‌شناسی و ساختارگرایی، تهران: نشر مرکز.
-         ارسطو  (1385). فن شعر. ترجمه عبدالحسین زرین­کوب. تهران: امیرکبیر.
-                   انوشه، حسن (1376). دانشنامه ادب فارسی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات، ج 2.
-         تولان، مایکل جی (1383). درآمدی نقادانه ـ زبان­شناختی بر روایت. ترجمه ابوالفضل حرّی، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
-         جعفریان، رسول (1386). تاملی در نهضت عاشورا. قم: نشر مورخ.
-         حسینی تهرانی، سید محمد حسین. (1429 ه ق). لمعات الحسین علیه السلام. مشهد: علامه طباطبائی.
-         حنایی کاشانی، محمد سعید (1378). «من فرد هستم، عاشورا و موقعیت تراژیک». مجله کیان، 46 : صص58-68.
-         رضایی آدریانی، علی (1390). ظرفیت ژانر «تراژدی» در بازنمایی داستان­های سوگ­انجام. در راهکارهای برگردان مفاهیم معنوی به فیلم­نامه، 183-216. قم: مرکز پژوهش­های اسلامی صداوسیما.
-         رنجبر، محسن (1383). «بررسی علم امام حسین(ع) به شهادت». کلام اسلامی، 52: صص 92-104.
-         عزیزی، عباس (1377). پیام عاشورا. قم: انتشارات نبوغ.
-         فرای، نورتروپ (1377). تحلیل نقد. ترجمه صالح حسینی. تهران: نیلوفر.
-         قادری، نصرالله (1391). آناتومی ساختار درام، چاپ اول، تهران: نیستان.
-         قمی، عباس (1379). مفاتیح الجنان. ترجمه الهی قمشه­ای. تهران: سازمان اوقاف و امور خیریه، انتشارات اسوه.
-         کات، یان (1388). تفسیری بر تراژدی­های یونان باستان (تناول خدایان)، ترجمه داود دانشور و منصور براهیمی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
-         کافمن، والتر (1390). هگل و تراژدی یونان باستان، ترجمه مراد فرهادپور. در مجموعه مقالات تراژدی. به کوشش حمید محرمیان معلم، تهران: سروش.
-         لیچ، کلیفورد (1389). تراژدی. ترجمه مسعود جعفری. تهران: نشر مرکز.
-         مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. بحارالانوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، لبنان، بیروت.
-         میرمحمدی، کیوان (1393). جستاری در تراژدی یونان. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-         هالیول، استیون (1388). پژوهشی درباره فن شعر ارسطو. ترجمه مهدی نصراله­زاده. تهران: مینوی خرد.
-         هولتن، اورلی (1392). مقدمه بر تئاتر آینه طبیعت. ترجمه محبوبه مهاجر، تهران: سروش.
-         وودراف، پال (1394). ضرورت تئاتر، هنر تماشا کردن و تماشایی بودن. ترجمه بهزاد قادری. تهران: مینوی خرد.
-         یوسف­زاده، غلامرضا (1390). درآمدی بر روایت دینی، چاپ اول، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.