نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتماعی، گروه علوم ارتباطات و کسب و کار، دانشکده علوم انسانی و حقوق، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

2 دانشیار گروه علوم ارتباطات و کسب و کار، دانشکده علوم انسانی و حقوق، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده علوم انسانی و حقوق، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

چکیده

روزنامه‌نگاری ﺷﻬﺮوﻧﺪی ﺑﻪ ﻧﻮعی از روزنامه‌نگاری اطلاق می‌شود ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﺷـﻬﺮوﻧﺪانِ غیرحرفه‌ای و ﺑﻴﺮون از ﺳﺎزﻣﺎن رسانه‌ای رسانه‌های ﺟﺮﻳﺎن اصلی و رسمی ﺗﻮﻟﻴﺪ می‌شود، ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻣﻜﺎن دارد حرفه‌ای‌ها ﻧﻴﺰ در تولید محتوا مشارکت کنند. هدف این پژوهش، طراحی و ارائۀ الگوی روزنامه‌‌نگاری ‌‌شهروندی به ‌‌منظور ارتقای حقوق شهروندی در ایران براساس نظریۀ داده‌بنیاد است. از این رو، داده‌های پژوهش از 25 نفر از صاحب‌نظران و خبرگان حوزۀ علوم ارتباطات و جامعه‌‌شناسانی که متخصص در حوزۀ روزنامه‌‌نگاری، رسانه و شبکه‌های اجتماعی بوده‌اند؛ با استفاده از مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته و به‌واسطۀ روش نمونه‌گیری هدفمند و نظری، انتخاب و گردآوری شده است. همچنین برای تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها از فرایند کدگذاری نظری به‌منظور احصای مفاهیم (مقولات پایه‌ای)، مقولات فرعی و مقولات اصلی استفاده شد. پس از اشباع نظری در مباحث کارشناسی مطرح‌شده، نتایج پژوهش پیش‌رو را به الگویی مطلوب و جدید که شامل14 مقولۀ اصلی، 49 مقولۀ فرعی و 609 مفهوم بود، سوق داد که مقابله با آسیب‌های فضای رسانه‌‌ای، شکسته شدن انحصارگرایی و گردش آزاد اطلاعات، عدم تمرکزگرایی و به رسمیت شناختن استقلال رسانه‌ها و ضرورت توجه به حقوق شهروندی شهروندان از جمله مقوله‌های اصلی این پژوهش‌اند.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Presenting a Citizen Journalism Pattern for Improving Citizenship Rights in Iran

نویسندگان [English]

  • Mahdi Khosrowshahi 1
  • faezeh taghipour 2
  • reza ebrahimzadeh 3

1 Ph.D. Student in Communication Sciences, Department of Communication Sciences and Business, Faculty of Humanities and Law, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

2 Associate Professor, Department of Communication Sciences and Business, Faculty of Humanities and Law, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.(Corresponding Author).

3 Assistant Professor, Department of Management, Faculty of Humanities and Law, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran. (Corresponding Author).

چکیده [English]

Citizen Journalism refers to journalism often produced by unprofessional citizens out of the media organizations of the official and mainstream media; though professionals may also participate in the content preparation. The present research is aimed at designing a citizen journalism pattern for improving citizenship rights in Iran on the basis of grounded theory. Accordingly, the research data have been gathered and selected by interviewing 25 experts in social communication and sociologists specialized in journalism, media and social networks, through semi-standard interview and using the purposive theoretical sampling method. Furthermore, in order to analyze the data resulted from the interviews, the theoretical coding process was used for enumerating concepts (basic categories), central and auxiliary data in accordance with Strauss and Corbin's model. After theoretical saturation regarding the specialized discussions raised, the research results directed the research towards a new pattern consisting of 14 central categories, 49 auxiliary categories, and 609 concepts out of which: opposing media space harms, breaking of the monopoly, and free circulation of information, lack of centralization and recognizing the media independence and the necessity of paying attention to the civil right of the citizens are among the main categories of this research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citizen Journalism
  • Citizenship Rights
  • Grounded Theory
  • Iran
آقابخشی، علی (1393). فرهنگ علوم سیاسی، تهران: انتشارات تندر، چاپ پنجم.
ازکیا، مصطفی و حسین ایمانی جاجرمی (1390). روش‌‌های کاربردی تحقیق، کاربرد نظریه‌بنیاد، جلد دوم، تهران: انتشارات کیهان.
استراوس، آنسلم؛ و کربین، جولیت (1387). اصول روش تحقیق کیفی، نظریۀ مبنایی، (مترجم: بیوک محمدی)، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
باباخانی، شیلا (1391). بررسی روزنامه‌نگاری شهروندی با تکیه ‌بر ارتباطات مجازی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکدۀ علوم ارتباطات اجتماعی.
حریری، نجلا (1390). اصول و روش‌‌های کیفی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ‌‌و مطالعات فرهنگی.
خانیکی، هادی‌‌؛ و پدرام الوندی (1390). «روزنامه‌نگاری ﺷﻬﺮوﻧﺪی؛ رسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی»، فصلنامۀ علمی- ترویجی جامعه، فرهنگ و رسانه. شمارۀ 1: 25-1.
خانیکی، هادی؛ و کوهستانی، مرضیه (1394). روزﻧﺎﻣﻪ‌ﻧﮕﺎری ﻛُﻨﺸﮕﺮ؛ ﭼﺸﻢ‌اﻧﺪازی ﻧﻮ در ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺗﻮﺳﻌﻪ، مطالعۀ ﻣﻮردی: رﺳﺎﻧﻪای ﺷﺪن ﻣﻴﺮاث فرهنگی در اﻳﺮان. فصلنامۀ رسانه، سال 26 (2): 38-19.
دانایی‌فرد، حسن؛ و سیدمجتبی امامی (1386). «استراتژی‌های پژوهش کیفی، تأملی بر نظریه‌پردازی داده‌بنیاد»، اندیشۀ مدیریت 1، شمارۀ 2: 97-69.
رستگارخالد، امیر؛ عظیمی، هاجر؛ و رحیمی، ماریا (1394). ارائۀ چارچوبی مفهومی برای شهروندی دموکراتیک، فصلنامۀ حقوق ملل، شمارۀ : 257-239.
سالتر، ل ( 1383). دموکراسی، جنبش‌های نوین و اینترنت، (مترجم: ایزدی)، فصلنامۀ رسانه، 59: 139.
سهامی، سوسن؛ احمدی، سیروس؛ دوکوهی، لیلا؛ و حاجی‌پور، محمد (1395). «رابطۀ آگاهی از حقوق شهروندی و کیفیت زندگی در بین زنان 44-25 سال شهر شیراز»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی زن و جامعه، سال هفتم، (1): 44-29.
شیانی، ملیحه (۱۳۸9). «مشارکت اجتماعی کودکان»، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، شماره ۷: ۲۹-۱۵.
شیبانی، ملیحه؛ و سپهوند، ابراهیم (1392). رابطۀ کمی و کیفی برنامه‌‌های تلویزیونی و آگاهی
از حقوق شهروندی. فصلنامۀ رفاه اجتماعی، سال 14، شمارۀ 54 .
شکرخواه، یونس (1384). روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎری ﺳﺎﻳﺒﺮ، ﺗﻬﺮان: انتشارات ﺛﺎﻧﻴﻪ.
عالمی، مسعود (1394). کدهای اخلاقی: گام اول مهندسی فرهنگی کشور. فصلنامۀ تدبیر، (4): 193-177.
عقیلی، سیدوحید؛ و سیدعرفان هاشمی (1391). «مطاﻟﻌﻪ و ﺑﺮرسی روزنامه‌نگاری ﺷﻬﺮوﻧﺪی در حوزۀ ﻋﻤﻮمی ﻣﺠﺎزی و جایگزین»، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣۀ علمی- ترویجی ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﻓﺮﻫﻨﮓ و رﺳﺎﻧﻪ. ﺷﻤﺎرۀ 3: 188-139.
فلیک، اووه (1388). درآمدی بر تحقیق کیفی. (مترجم: هادی جلیلی)، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
قوانلو قاجار، مصطفی ( 1394).  تحلیل شبکه‌‌هاى اجتماعى همراه با آموزش نرم افزارهای تحلیل شبکۀ «نودایکس ال» و «گفی». فصلنامۀ نقد کتاب، اطلاع‌رسانی و ارتباطات، 2، شمارۀ 7و8.
کاستلز، ﻣﺎﻧﻮﺋﻞ (1384). عصر اطلاعات؛ قدرت، هویت، (مترجم: علی پایا و حسن چاووشیان)، ﺟﻠﺪ دوم، ﺗﻬﺮان: ﻃﺮح ﻧﻮ.
کاﺳﺘﻠﺰ، ﻣﺎﻧﻮﺋﻞ (1393). عصر اطلاعات؛ ﻇﻬﻮر جامعۀ شبکه‌ای، (مترجم: اﺣﻤﺪ ﻋﻠﻴﻘﻠﻴﺎن و اﻓﺸﻴﻦ ﺧﺎﻛﺒﺎز)، ﺟﻠﺪ ﻳﻜﻢ، چاپ سوم، ﺗﻬﺮان: ﻃﺮح ﻧﻮ.
گود ل، دیگران ( 1393). روزنامه‌‌نگاری شهروندی و دموکراسی. (مترجم: محمود سلطان‌آبادی)، تهران: انتشارات ثانیه، چاپ اول.
مسعودی، امید (1391). آموزش روزنامه‌‌نگاری در ایران: راهبردهایی برای آینده. فصلنامۀ علمی ترویجی جامعه، فرهنگ و رسانه، 1، شمارۀ سوم.
منوچهری، عباس؛ و نجانی حسینی، سید محمود (1385). درآمدی بر نظریۀ شهروند، گفت‌وگویی در فلسفۀ سیاسی هابرماس، دانشگاه تربیت مدرس: پایان‌نامۀ دکتری رشته فلسفه سیاسی.
مهدی‌‌زاده، شراره؛ و منصوره شیفته (1398). «تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر تحقق دموکراسی دیجیتال، موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه مازندران»، فصلنامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات. شمارۀ 55: 151-131.
 
 
Abowitz, K. & Harnish, J. (2015). Contemporary discourses of citizenship. Review of Educational Research, 76 (4), pp. 653–690
Bowman, S. & Willis, C. (2010). The Future is Here, But Do News Media Companies See It? Nieman Reports. 59(4), 6-11.
Crick, B. (2003). The English Citizenship Order 1999: Context, Content and Presuppositions in A. Lockyer, B. Crick & J. Annette (eds) Education for Democratic Citizenship: Issues of Theory and Practice. Aldershot: Ashgate.
Friedmann, J. (2014). The prospect of cities. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Glaser, B. & Strauss, A. (1967). The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research. Mill Valley, CA: Sociology Press.
Hoskins, B. Kerr, D. Abs, H. J. Janmaat, J.G. Morrison, J. Ridley, R & Sizmur, J. (2012). Analytic Report Participatory Citizenship in the European Union
Iija, V. I. (2017). An Analysis of the Concept of Citizenship: Legal, Political and Social Dimensions. University of Helsinki, Faculty of Social Sciences, Social and Moral Philosophy, Master’s Thesis.
Johnson, L. and Morris, P. (2010). Towards a framework for critical citizenship education. Curriculum Journal. 21(1), pp. 77–96
Lovett, F. (2010). A General Theory of Domination and Justice. Oxford: Oxford University Press.
Shafir, G (2012). The Citizenship Debates, a Reader. University of Minnesota Press. Minneapolis / London.
Veugelers, W. (2007). Creating critical-democratic citizenship education: Empowering humanity and democracy in Dutch education. Compare, 37 (1), pp. 105–119.