فصلنامه علمی مطالعات میان‌رشته‌ای ارتباطات و رسانه

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

اطلاعات‌ آماری

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

تحلیل موانع فراروی توسعة آموزش سواد رسانه‌ای در مدارس ایران از منظر سیاست‌گذاران، مجریان سواد رسانه‌ای و متخصصان رسانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

2 دکترای علوم ارتباطات، دانشکده علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

3 کارشناسی ارشد مدیریت رسانه، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

10.22085/jiscm.2021.140604

چکیده

امروزه همه ما انسان‌ها در یک «جامعه رسانه‌ای شده» زندگی می‌کنیم. جایی که درآن تقریباً همه ابعاد حیات فردی، اجتماعی و فرهنگی ما تحت تأثیر رسانه و فناوری‌های ارتباطی قرار گرفته است. حضور فراگیر رسانه‌ها در تمام عرصه‌های حیات فردی واجتماعی ما موجب شده تا «آموزش سواد رسانه‌ای» به عنوان «رویکرد آموزش نوین در قرن 21اُم» مطرح شود. اما یکی از بحث‌های مهم در حوزه آموزش سواد رسانه‌ای، توسعه آن در نظام آموزشی است.

این مقاله بر تحلیل مهم‌ترین موانع فراروی توسعه آموزش سواد رسانه‌ای در مدارس ایران متمرکز شده است. همچنین روش این پژوهش، کیفی است و با استفاده از تکنیک تحلیل نظریه داده بنیاد (گراندد تئوری) به واکاوی موانع موجود می‌پردازد. برای پاسخ به سؤالات پژوهش نیز، از دو روش مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه عمیق استفاده شده و با مطالعه‌ پژوهش‌های مختلف و انجام 20 مصاحبه با «سیاستگذاران و مؤلفان کتاب تفکر و سواد رسانه‌ای»، «مجریان و معلمان این درس» و «متخصصان حوزه رسانه»، داده‌های لازم گردآوری شده است. در این پژوهش برای کدگذاری داده‌ها از نرم‌افزار مکس‌کیودا (نسخه11) استفاده شد و داده‌ها براساس مدل پارادایمی کدگذاری محوری چارچوب‌بندی شدند.

یافته‌ها نشان می‌دهند که عمده‌ترین موانع فراروی توسعه سواد رسانه‌ای ناشی از «عدم وجود متولی برای آموزش سواد رسانه‌ای»، «سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی غیرروشمند در آموزش و پرورش»، «فقدان تعریف دقیق از هدف آموزش سواد رسانه‌ای» و «بدفهمی از مفهوم سواد رسانه‌ای» است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Obstacles before the Development of Media Literacy Education in Iranian Schools according to Policy-makers, Media Literacy Executives and Media Specialists

نویسندگان [English]

  • mansour saei 1
  • Hossein BasirianJahromi 2
  • , Amir Hossein Dehzad 3

1 Assistant Professor, Faculty of Cultural Studies and Communications, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran. (Corresponding Author)

2 Ph.D. in Communication Sciences, Faculty of Communication Sciences, Allameh Tabataba’i University (ATU), Tehran, Iran.

3 M.A. in Media Management, Faculty of Cultural Studies and Communications, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Today, all of us humans live in a ‘media-driven society’; a place in which almost all aspects of our individual, social and cultural life have been affected by media and communication technologies. The omnipresence of media in all areas of our individual and social life caused “media literacy education” to be “the new education paradigm in the 21st century”. But one of the important discussions in media literacy education is its development in the educational system. This article has concentrated on analysis of the most important obstacles before the development of media literacy education in Iranian schools. The method of conducting this research is qualitative and it explores the existing obstacles via the grounded theory. Also, in order to answer research questions, library study and in-depth interview have been applied and by studying various interviews and conducting twenty interviews with the policy-makers and writers of the book Media Thought and Literacy, executives and teachers of this course, and media experts, the necessary data were gathered. In this research, MAXQDA (version 11) was used to codify the data. The data were framed based on axial coding paradigmatic model. The findings show that major obstacles against media literacy education are due to “the absence of trustee to teach media literacy”, “unsystematic policy- and decision-making in the education system”, “lack of precise definition of the goal of media literacy education” and “lack of correct understanding of media literacy”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media Literacy
  • Media Literacy Education
  • Media Literacy Obstacles
  • Media Literacy Development
  • Iranian Schools
مراجع
انصاری، سعید؛ فرهاد سراجی و محمدرضا یوسف‌زاده (1399). «تبیین الگوی آموزش سواد رسانه‌ای برای دانش‌آموزان دوره دوم ابتدایی بر اساس اصول فبک»، دو فصلنامه علمی تفکر و کودک، شماره 21: 26-1.
بیچرانلو، عبدالله (1391). «توسعة سواد رسانه‌ای، مهم‌ترین راهبرد مخاطب‌محور پیش روی سازمان‌های فرهنگی و رسانه‌ای کشور». فصلنامه رسانه. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. شماره 1: 103.
تقی‌زاده، عباس و علی‌اصغر کیا (1393). «نیازسنجی برنامه آموزش سواد رسانه». فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ-ارتباطات. شماره 26: 104-79.
خانیکی، هادی؛ وحیده شاه‌حسینی و فاطمه نوری‌راد (1395). «تبیین الگوی آموزش سواد رسانه‌ای در نظام آموزش و پرورش»، فصلنامه رسانه، شماره 102: 22-5.
سالاریان عنایت؛ سیدرضا صالحی امیری؛ محمد سلطانی‌فر؛ عباسعلی قیومی و عطاءالله ابطحی (1398). «بررسی چگونگی آموزش سواد رسانه‌ای برای دانش‌آموزان اول ابتدایی». فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی فرهنگی. شماره 8: 236.
صلواتیان، سیاوش؛ سیدبشیر حسینی و سینا معتضدی (1395). «طراحی الگویِ آموزش سواد رسانه‌ای به نوجوانان». مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، شماره 5: 75-50.  
طلوعی، علی (1391). سواد رسانه‌ای؛ درآمدی بر شیوه یادگیری و سنجش، تهران، دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
کیارسی، سمیه و آزاده کیارسی (1396). «واکاوی جایگاه سواد رسانه‌ای انتقادی در نظام آموزش و پرورش ایران»، ماهنامه پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 11، 37-17.
لقمان‌نیا، مهدی و احمد خامسان (1389). «جایگاه هویت ملی در نظام آموزش و پرورش ایران»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 2: 171-147.
محمودی، سیروس؛ احمد رستگار و حمیدرضا ایمانی‌فر (1398). «بررسی آسیب‌ها و چالش‌های آموزش سواد رسانه‌ای در مدارس»، فصلنامه جامعه، فرهنگ، رسانه، شماره 33 : 100-83.
نصیری، بهاره و آمنه بختیاری (1395). بررسی و نقد کتاب تفکر و سواد رسانه‌ای (نظری- فنی‌حرفه‌ای- کاردانش) پایۀ دهم دوره متوسطه 1395، تجارب حرفه ای نقد. مجموعه مقالات اولین همایش ملی نقد متون و کتب علوم انسانی سال 1396، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 30 آذر 1396. جلد 1.
نصیری، بهاره و سیدوحید عقیلی (1391). «بررسی آموزش سواد رسانه‌ای در کشورهای کانادا و ژاپن»،  فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 41، 162-137.
نظری، مریم (1384). سواد اطلاعاتی، تهران: مرکز اطلاعات و مدراک علمی ایران.
نیازی، لیلا؛ اسماعیل زارعی زوارکی و خدیجه علی‌آبادی (1395). «تأثیر آموزش سواد رسانه‌ای مبتنی بر فناوری بر میزان آگاهی دانش‌آموزان»، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، شماره 7: 156-119.
۲۰۹ Baker, Frank. (2004) Celebrating National Literacy Month: Media Literacy, School Library Media Activities Monthly, Volmexxl, Number/September 2004, P 50.
Anderson, J.A. (1983). Television literacy and the critical viewer. In J. Bryant & D. R. Anderson (Eds.), Children's understanding of television: Research on children's attention and comprehension (pp. 297-330). New York: Academic Press.
Buckingham, D. (1998). Media education in the UK: Moving beyond protectionism. Journal of Communication, 48(1), 35-43.
Bunnag, Khajornjit (2012). Factors Affecting Media Literacy of Early Teenagers. International Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering, 6(10), 2599-2603.
Chen, G. M. (2007). Media (literacy) education in the United States. China Media Research, 3(3), 87-103.
CML (2016). "Media Literacy: A Definition and More" Retrieved June 21, 2019, from http://www.medialit.org/media-literacy-definition-and-more
Creswell, J.W. (2011). Educational Research: Planning, conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Merrill Education.
Daunic, Rhys (2011). 10 Years of Media Literacy Education in K-12 Schools. Journal of Media Literacy Education, 3(1), 209-210.
De Abreu, B. S. (2019). Teaching Media Literacy. United States: American Library Association.
Hobbs, R. (1994). Pedagogical issues in U.S. media education. Communication Yearbook, 17, 453-366..
Jackson, John D., Nielsen, Greg M., and Hsu, Yon (2011), Mediated Society: A Critical Sociology of Media. New York: Oxford University Press.
Kubey, R (2003)," Why U.S. media education lags behind the rest of the English-speaking world. Television New Media 4 (4):351-370.
Kubey, Robert (1998), “Obstacles to the Development of Media Education in the United States”, Journal of Communication, Winter/Vol.48, #1, 58-69.
Meehan, Jessica, Ray, Brandi, Wells, Sunny, Walker, Amanda, & Schwarz, Gretchen (2015). Media Literacy in Teacher Education: A Good Fit across the Curriculum. Journal of Media Literacy Education, 7(2), 81-86.
Potter, W. J. (2016). Media Literacy. 8th edition: 78. SAGE Publications, Inc. ISBN: 978-1-4833-7932-6.
Schmidt, Hans (2012). Media Literacy Education at the University Level, Journal of Effective Teaching, v12 n1 P74-77.
فصلنامه علمی مطالعات میان‌رشته‌ای ارتباطات و رسانه
دوره 4، شماره 14 - شماره پیاپی 14
دی 1400
صفحه 66-37
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار