فصلنامه علمی مطالعات میان‌رشته‌ای ارتباطات و رسانه

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

اطلاعات‌ آماری

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

تحلیل جامعه‌شناختی بازنمایی سبک زندگی اسلامی- ایرانی خانواده در سیمای جمهوری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی رشته جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیارگروه ژورنالیسم و خبر، دانشکده ارتباطات و رسانه ، دانشگاه صداوسیما، تهران، ایران(نویسنده مسئول)

3 استادیارگروه آموزشی مدیریت رسانه وفرهنگی وجامعه شناسی، مجتمع ولیعصر، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/jiscm.2022.342539.1391

چکیده

 
 
 
 
 
چکیده
    امروزه رسانه‌ها- به‌ویژه تلویزیون- در زمینۀ ترویج سبک زندگی در میان مخاطبان، نقشی محوری و اساسی را ایفا می‌کنند. آنها با به‌نمایش‌گذاشتن مؤلفه‌های سبک زندگی، مردم را به سمت آنچه موردنظرشان است،  هدایت می‌کنند. سیمای جمهوری اسلامی نیز از این امر مستثنی نبوده و در تلاش است با به‌نمایش‌گذاشتن مؤلفه‌ها و شاخص‌های سبک زندگی اسلامی- ایرانی، مخاطبان خود را با این شاخص‌ها آشنا کند. این تحقیق- که به روش تحلیل محتوای کیفی  هدفمند (QCA) انجام شده- درصدد است به این سؤالات پاسخ دهد: بازنمایی سبک زندگی اسلامی- ایرانی خانواده در سیمای جمهوری اسلامی چگونه و براساس چه شاخص‌هایی بوده است؟ همچنین، تحلیل جامعه‌شناختی این رویکرد با وجود برخی از واقعیت‌های اجتماعی چیست؟ به همین منظور، با تحلیل برنامه‌های خانواده‌محور تلویزیونی «به خانه برمی‌گردیم»، «سیمای خانواده» و «هزارراه نرفته» تلاش شده به سؤالات تحقیق پاسخ داده شود. مهمترین نتایج به‌دست‌آمده عبارت‌اند از: شاخص اجتماعی با تعداد 4 نوع مقولۀ اصلی و27 نوع زیرمقوله، بیشترین شاخص پرداختی، شاخص مذهبی با 4 نوع مقوله و20 نوع زیرمقوله، دومین شاخص پرداختی و شاخص فرهنگی با 4 نوع مقولۀ اصلی و 11 زیرمقوله، سومین شاخص اصلی پرداختی در برنامه‌های خانواده‌محور سیمای جمهوری اسلامی بوده است. همچنین در برنامۀ «هزارراه نرفته»، رویکرد پرداخت به مقولۀ ارتباطات خانوادگی، شاخص اجتماعی با تعداد 9 نوع زیرمقوله، دارای بیشترین اهمیت بوده است. در برنامۀ «به خانه برمی‌گردیم» رویکرد پرداخت به مقولۀ ویژگی‌های اخلاقی جامعه، شاخص مذهبی با تعداد5 نوع زیرمقوله بوده و دربرنامه «سیمای خانواده» مقولۀ ارتباطات خانوادگی، شاخص اجتماعی با تعداد 6 نوع زیرمقوله، بوده که در قالب اصلی گفت‌وگو با کارشناس و میهمانان و دیگر قالب ها مانند ترانه و سرود، میان برنامه و... به آن پرداخته شده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociological Analysis of the Representation of the Islamic-Iranian Lifestyle of the Family in the IRIB TV

نویسندگان [English]

  • Reza Hemati Tajarogh 1
  • Davood Nematianaraki 2
  • Seyyed Mohsen Banihashemi 3

1 Ph.D.student in the field of sociology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Associate Professor, Department of Journalism and News, Faculty of Communication and Media, irib University, Tehran, Iran (corresponding author)

3 Assistant Professor, Educational Department of Media, Cultural and Sociology Management, Valiasr Complex, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Today, the media -especially television- play a central and essential role in promoting lifestyle among their audience. By showing the elements of the lifestyle, the media guide people towards what they aim to. The Islamic Republic of Iran Broadcasting (IRIB) TV is no exception and tries to make its audience familiar with these indicators by displaying the elements and indicators of the Islamic-Iranian lifestyle. This research, carried out through targeted qualitative content analysis (QCA), intends to answer these questions: how has been the representation of the Islamic-Iranian lifestyle of the family in the IRIB TV? and based on what indicators? Also, what is the sociological analysis of this approach despite some social realities? For this purpose, an attempt has been made to answer the question of this research by analyzing the family-oriented television programs “We Return to Home!” (Be Khaneh Barmigardim!), “The Image of the Family” (Tassvir-e Zendegi) and One Thousand Ways Not Gone (Hezaar Raah-e Narafteh). The most important results are that: the social index with 4 types of main categories and 27 types of sub-categories is the most dealt with indicator, the religious index with 4 types of categories and 20 types of sub-categories is the second, and the cultural index with 4 types of main categories and 11 sub-categories is the third most dealt with indicator, in the family programs of the IRIB TV. Also, in the program One Thousand Ways Not Gone (Hezaar Raah-e Narafteh), paying attention to the category of family relations possesses the highest importance with the social index including 9 subcategories. In the program “We Return to Home!” (Be Khaneh Barmigardim!), paying attention to the category of moral characteristics of the society possesses the religious index including 5 subcategories and in the program “The Image of the Family” (Tassvir-e Zendegi), the social indicator of family communication is with 6 sub-categories which is dealt with in the form of talking with the experts and guests and other formats such as songs and hymns, playbacks, etc.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sociological Analysis
  • Representation
  • Islamic- Iranian lifestyle
  • Family
  • IRIB TV
مراجع
 اسکات، جولی؛ و ‌هال، آیرین (1382). دین و جامعه‌شناسی، (مترجم: افسانه نجاریان)، تهران، نشر رسِش.
اصلانی، زهرا؛ ازکیا، مصطفی؛ زنجانی، حبیب الله (1396). بررسی عوامل موثر بر مصرف انرژی (برق) خانوار شهری با رهیافت نظریه بنیانی ( مورد مطالعه : منطقۀ 5 شهر تهران)  پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،  پرتال جامع علوم انسانی.
اعزازی شهلا (1376). جامعه‌شناسی خانواده، تهران، روشنگران و مطالعات زنان، چاپ اول، 1376.
افشانی، سید علیرضا؛ و دیگران (۱۳۹۳). بررسی رابطۀ سبک زندگی اسلامی با سلامت اجتماعی مردم شهر یزد، دوفصلنامۀ علمی پژوهشی مطالعات اسلام و روان شناسی، سال هشتم، شمارۀ ۱۴، صص ۸۳ - ۱۰۳.
ایمان، محمد تقی؛ و نوشادی، محمود رضا (1390). تحلیل محتوای کیفی، فصلنامه پژوهش، سال سوم ، شماره دوم، پائیز و زمستان 1390 ، صص 15-44.
بروجردی علوی، مهدخت؛ مهدی زاده طالشی، سیدمحمد؛ شاکری نژاد، محسن (1398). بازنمایی زنان چادری در سریال‌های تلویزیونی ایران، فصلنامۀ علمی رسانه‌های دیداری و شنیداری، دورۀ 31 ، شمارۀ 29 ، بهار 1399 ،صص
 183-207.
پدرام، طاهره  (1395). آسیب‌شناسی تأثیرات رسانه‌های جمعی بر خانواده، دومین کنفرانس ملی علوم مدیریت نوین و برنامه‎ریزی فرهنگی اجتماعی ایران، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.
دادگران، سید محمد (1384). مبانی ارتباط جمعی، تهران: نشر مروارید و فیروزه، چاپ هشتم .1384.
تقوی، مرضیه (1397). بازنمایی سبک زندگی ایرانی اسلامی در برنامه‌های صدای ج.ا.ا. برنامه خانه و خانواده شبکه یک ، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
حسینی، مریم (1394). بازنمایی خانواده در سریال تلویزیونی «هفت سنگ»و مقایسه‌ی آن با الگوی مطلوب خانوادۀ ایرانی اسلامی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه سوره، دانشکدۀ علوم اقتصادی و سیاسی.
خان محمدی، احسان؛ و مرادی، رامین (1399). بررسی وضعیت دینداری جوانان شهر سرپل ذهاب و برخی عوامل مرتبط با آن، مجلۀ علمی کاربردی دانشگاه اصفهان، جامعه شناسی کاربردی سال سی و یکم، شمارۀ پیاپی (77) شمارۀ اول، بهار 1399، صص 109-132.
خبرآنلاین، وضعیت ازدواج و طلاق در ایران، برگرفته از آدرس اینترنتی 1320326  https://www.khabaronline.ir/photo/
دانایی‌فرد، حسن؛ الوانی، سیدمهدی؛ و آذر، عادل(1398).  روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع،  نشرصفار، چاپ ششم.
رضایی، حمید؛ و ظاهری عبده وند، ابراهیم (1398). تحلیل تحولات خانوادة ایرانی در منتخبی از رمان‌های فارسی براساس نظریة تضاد، فصلنامۀ علمی پژوهش زبان و ادبیات فارسی، پاییز 98، صص 45-73.
روزنامۀ دنیای اقتصاد آنلاین، شمارۀ ۵۲۴۵ ، شمارۀ خبر:  ۳۷۹۱۴۱۸، تاریخ 31/5/1400 ، برگرفته از آدرس اینترنتی بخش سیاستگذاری، نمای نزدیک از خط فقر، / https://donya-e-eqtesad.com.
ساروخانی، باقر (1375). جامعه­شناسی خانواده، تهران: نشر سروش.1375
ساروخانی  باقر (1379). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده، تهران، سروش، 1379، چاپ سوم.
سورین، ورنر؛ و تانکارد، جیمز (1381). نظریه‌های ارتباطات، (مترجم: علیرضا دهقان)، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1381، چاپ سوم.
شریفی، احمد حسین (۱۳۹۱). سبک زندگی به عنوان شاخصی برای ارزیابی سطح ایمان، مجلۀ معرفت فرهنگی اجتماعی، سال سوم، شمارۀ ۳، صص 49-62.
شهبازی، فاطمه؛ میرترابی، داوود؛ قدیرزاده، محمدرضا؛ و هاشمی نظری، سیدسعید (1397). بررسی میزان مرگ و میر ناشی از سوء مصرف مواد مخدر و روند پنج ساله آن در ایران (سال‌های 1392 تا 1396 ). فصلنامۀ اعتیاد و سلامت، پاییز 1397، دورۀ  10، شمارۀ  4 ، صص 260-268.
عباس زاده محمد (1391). تأملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی، فصلنامۀ جامعه‌شناسی کاربردی، سال 23، شماره پیاپی (45) شمارۀ اول ، بهار 1391، صص19-34.
فاضلی نعمت الله (1395). آیا فرهنگ ایران امروز سکولار است؟ منظر انسان‌شناسی شناختی، فصلنامۀ علمی- ترویجی جامعه، فرهنگ و رسانه / سال پنجم / شمارۀ بیستم / پاییز 1395، صص 12-28.
قرآن کریم، مترجم الهی قمشه ای، ناشر: همگرا، چاپ اول، زمستان 1389.
کاویانی، محمد (۱۳۹۰). کمی سازی و سنجش سبک زندگی اسلامی، مجلۀ روان شناسی دین، سال چهارم.
کجباف، محمدباقر؛ و دیگران (۱۳۹۰). رابطۀ سبک زندگی اسلامی با شادکامی در رضایت از زندگی دانشجویان شهر اصفهان، مجلۀ روان شناسی و دین، سال چهارم، شمارۀ ۴، صص ۶۱ - ۷۴.
کرایب، یان (1378). نظریۀ اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس، (مترجم: عباس مخبر)، تهران، آگاه، 1378.
 کوزر، لوئیس (1386). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، (مترجم: محسن ثلاثی)، تهران: انتشارات علمی. لهسائی زاده.
گیدنز، آنتونی (1381). جامعه شناسی، (مترجم: منوچهرصبوری)، تهران: نشرنی.
گیدنز، آنتونی (1385). جامعه شناسی، (مترجم: منوچهرصبوری)، تهران: نشرنی.
محدثی، حسن (1381). دین و حیات اجتماعی، دیالکتیک تغییرات، تهران، فرهنگ و اندیشه، 1381، چاپ اول.
محسنی تبریزی، علیرضا (1370). بیگانگی، نامۀ علوم اجتماعی، تهران: دانشگاه تهران، دانشکدۀ علوم اجتماعی، شمارۀ دو.
ملکان، مجید؛ جوادیه، زهره (1393). نقش رسانه‌ها در نهادینه‌سازی اقتصاد مقاومتی، فصلنامۀ علمی وسایل ارتباط جمعی رسانه، دورۀ 25، شماره 2 - شمارۀ پیاپی 95 ، صص 88-100.
ناصری، میلاد؛ کاوه، فرزانه؛ و ربانی، علی (1395). مطالعۀ چگونگی نگرش دانشجویان به دین، سال بیست و هفتم، مطالعات ملی، شمارۀ پیاپی 64، شمارۀ چهارم، زمستان 95، صص 79-98.
نظری، علی اشرف؛ حسن پور، علی؛ و گراوند، ایوب (1394). صدا و سیما و بازنمایی فرهنگ و هویت در جمهوری اسلامی، فصلنامۀ مطالعات ملی، 64، سال 16 ،شماره 4 سال 1394 صص 21-40.
نقشه مهندسی فرهنگی کشور (1392). دبیر خانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی، 1392.
وبلن، تورشتاین (1383). نظریۀ طبقۀ تن آسا، (مترجم: فرهنگ ارشاد)، تهران: نشر نی.
هال استوارت (1396). معنا، فرهنگ و زندگی اجتماع، (مترجم: احمد گل محمدی)، نشر نی، چاپ سوم.
یوسف‌زاده، حسن (1385). «پیامدهای فمینیسم در خانواده غربی»، فصلنامۀ کتاب زنان، سال هشتم، شماره 32، تابستان 1385، صص127-128.
 
 
 
Hsieh, H. ـ F., & Shannon, S.E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277 ـ 1288.
Karlak Catherine) 2015( Demographic, Physical, and Behavioral Characteristics Related to Television Parenting Practices Among Latin Parents of Preschool Theses Presented at the University of Washington Graduate School of Public Health: School of Public Health.
Stuart, Hall (1997) Cultural In, Representation of Work The Publication Sage, Practice.
Siegel, larry. S (1998), criminology west wadsworth publishing company. Signifying and Representation .
Spaargaren, G., and B. VanVliet (2000) "Lifestyle, Consumption and the Environment: The Ecological Modernisation of Domestic Consumption", Environmental Politics  (1): 50-9.
Muftic lisar (2006). Advancing institutional anomie theory: a micro. International journal of offender therapy and comparative criminology, vol. 50.Societies”; Aldine de Gruyter; New York: 1988.
Webb, jen. (2009). Understanding Representation. Londen: Sage, University Press Inc, New York.
فصلنامه علمی مطالعات میان‌رشته‌ای ارتباطات و رسانه
دوره 5، شماره 17 - شماره پیاپی 17
مهر 1401
صفحه 132-99
فایل ها
اشتراک گذاری
ارجاع به این مقاله
آمار